Dili ikalimod nga hataas pa kaayo ang stigma sa mga sakit sa utok (mental illnesses) dinhi sa atong nasod. Gani, ang termino mismo nga “sakit sa utok” nahisama na sa usa ka balikas, ug daghang mga tawo nga motawag sa ilang kontra nga “may sakit sa utok”, o “buang”, o “kwanggol”.
Apan ang mental illnesses, sama ra usab sa physical illnesses, tinuod, ug may mga tawo nga maapektohan. Apan samtang ang physical illnesses adunay pisikal nga manipestasyon, ang mental illnesses wala, kay naa man sa utok ang problema. Ug samtang komon kanato nga mangayog tabang sa mga health professionals sama sa mga doktor kon duna kitay physical illness (gihilantan o gisakitan sa tiyan ba kaha), pipila lamang gayod ang modangop sa ospital sa panahon nga makatagamtan og mental health problem (sama sa depresyon o adiksyon).
Usa sa labing nindot nga balaod nga gipalabang sa miaging Kongreso ubos sa kasamtang administrasyon mao ang Republic Act No. 11036, nga gitawag usab nga Mental Health Act. Dugay pod nga panahon nga kini gikampanya sa mga advocate sa mental health, ug salamat nga napasar na gayod kini sa miaging tuig. Gipirmehan kini isip balaod ni Pres. Rodrigo Duterte niadtong Hunyo 20, 2018, ug mi-take effect Hulyo 5, 2018. Niadtong Enero 22, 2019, gipirmahan ang Implementing Rules and Regulations (IRR) sa maong balaod.
Ang maong balaod naghatag proteksyon sa mga tawo nga nag-avail og psychiatric, neurologic ug psychosocial health services pinaagi sa pag-ila sa ilang katungod sa usa ka evidence-based mental health service sa tanang lebel sa atong health care system nga walay stigma ug diskriminasyon. Giila usab ang katungod sa ilang pamilya, caregiver, ug legal representatives nga makapangayo og saktong psychosocial support ug moapil sa tanang desisyon kalabot sa service user.
Ato ning gihisgotan ning maong kolum, mga higala, kay karong semanaha ang National Mental Health Week, pinasubay sa Proclamation No. 452, nga gipirmahan ni kanhi Pres. Fidel V. Ramos niadtong 1994. Kini gibase usab sa World Mental Health Day, nga iselebrar ugmang adlawa, Oktubre 10.
Sa mga may oras, bisitaha ang Mental Health Expo nga adto ipahigayon sa Ayala Center Cebu Activity Center karong adlawa ug ugma. Ang maong event gipasiugdahan sa pipila ka mga non-governmental organizations ug sa Department of Health.