Kon ang usa ka tawo dili na capacitated sa medical decisions, siyempre ang tagtungod ang mohimo sa desisyon. Apan may usa ka paagi nga dugay nang gi-practice sa pipila, bisan kon ang legal effectivity niini dili pa gyod tataw.
Kini mao ang advance directive.
Ang advance directive simple ra gyod kaayo: mando kini ngadto sa mga health professionals (doktor ubp.) kon unsay buhaton kon pananglitan dili na makahimo sa desisyon ang usa ka tawo. Pananglitan, mahimong momando ang tawo nga kon sa estimate sa mga doktor, ang gasto sa paghimo sa usa ka operasyon molapas og, ibutang ta PHP 500,000.00, dili na kini ipadayon, bisan pa kon ang resulta mamatay ang pasyente. Kini sinuwat, pinirmahan, pinetsahan, ug notaryado.
Maong dili klaro ang legal effectivity niining advance directive kay ubos sa Civil Code, kon ang usa ka tawo incapacitated to act, ang iyang legal representative maoy mohimo sa desisyon alang kaniya. Kini mao ang kapikas sa kinabuhi, o ang non-minor nga anak kon buwag sa asawa/bana, o ang mga ginikanan (masunod ang amahan kon dunay lalis) kon walay kapikas ug mga non-minor nga anak.
Apan unsaon kon managlahi ang mando sa advance directive ug desisyon sa legal representative? Hinuon panagsa ra gyod kaayo kini mahitabo, kon mahitabo man, kay ang sagad nga tonada sa advance directive mao man ang pagseguro nga di matibhangan og dako kaayo ang kabtangan sa pasyente nga naghatag og advance directive. Sagad sa mga abogado ug mga doktor nga ako nakaestorya miuyon nako nga kon dunay kasungian sa advance directive ug sa desisyon sa legal representative, kay wala man giklaro sa atong mga balaod ang efficacy sa advance directive, ang desisyon sa legal representative ang mopatigbabaw.
Sa pagpasar sa R.A. No. 11036 kun Mental Health Act giila na ang advance directive, at least alang sa mga may mental health condition. Hinaot nga ang Kongreso mohimo og mga lakang aron ilhon usab ang advance directive alang sa tanang health conditions.
(Salamat ni Dr. Edda Nadina A. Cagay, Emergency Medicine, alang sa input sa pagpreparar ning maong artikulo.)