Karong adlawa, ang ebanghelyo usa ka sambingay kabahin sa usa ka maghuhukom nga wala kunoy kahadlok sa Diyos o pagtahod sa tawo. Matod pa, sa maong lungsod may usa ka babayeng balo nga nagbalik-balik pag-adto kaniya ug sa pag-ingon, “Hatagi akog hustisya batok sa akong kaaway.”
Giingon nga sa sinugdanan wala ra manumbaling ang huwes, apan sa ngadto-ngadto miingon siya sa iyang kaugalingon, “Bisan tuod wala ako mahadlok sa Diyos, o magtahod sa tawo, apan kay nagsamok man kanako kining balo, ako na lang siyang panalipdan basi unya hinoon maugtas ako sa iyang kanunayng pagbalikbalik.”
Of course, sambingay lang ang maong sugilanon.
Sa reyalidad, kon ang korte nakahukom na bahin sa usa ka isyu, dili na kini mobalik pa pagtan-aw sa maong isyu. Mao kini ang konsepto sa res judicata. Ang res judicata Linatin nga nagpasabot “ang butang [res] nahukman na [judicata]”. Kay nahukman na man, dili na balikon pa. Kay kon pwede balikon pa, nan walay kahumanan ang mga kaso.
Tinuod kini kon mao ra gyapon nga korte o lahi nga korte. Sa bag-o nga kaso, ang mga defendant angay mopasaka sa depensa sa res judicata, aron makahibawo ang bag-o nga korte.
Sa Pilipinas, ang mga elemento sa res judicata mao ang mosunod: (1) ang kanhi judgment o order pinal na; (2) ang judgment o order on the merits; (3) ang korte dunay hurisdiksyon; ug (4) dunay identity of parties, subject matter, ug cause of action.
Pananglitan, kon ang judgment o order sa nag-unang kaso naka-motion for reconsideration pa, dili mosulod ang res judicata. Kon provisional dismissal ra (unya pwede pa i-revive) dili pod mag-res judicata. Ang desisyon sa korte nag-dismiss sa kaso kay way jurisdiction, clearly pwede pa mo-refile didto sa korte nga dunay jurisdiction (pananglitan sa isyu sa pagkuha og balik sa yuta nga covered sa agrarian reform law, nga angay adto sa Department of Agrarian Reform Adjudication Board ug dili sa regular court). Kinahanglan usab nga ang nagkinahaay sa una ug ikaduhang kaso mao rang mga tawhana, ug subject matter mao ra, ug ang cause of action mao ra.
May lain pod nga paagi nga mabantayan sa korte kon duna bay laing kaso nga giatubang ang mao ra gyapong mga partido, ug mao kini ang requirement sa Certification Against Forum Shopping. Ato unya kining hisgotan sa laing artikulo.