Dear Atty. V,
Ako si Yvonne. May pangutana unta ako nimo Atty. kabahin aning yuta sa akong amahan nga bahin niya sa komon nga yuta sa ilang ginikanan. Nakautang man god to ang akong amahan Atty. gikan sa iyang manghod nga babaye nga silbing iyaan nako niadtong nag-college pa mi, mga 2000. Bali PHP 150,000.00 kuno matod sa akong iyaan. Apan wala silay kasulatan sa maong utang. Unya matod pa, ang share sa akong amahan maoy gi-collateral niya sa maong utang. Karon namatay ang among amahan sa COVID nga wala gyod to niya mabayri nga utang. Wala pa pod nuon motipak-tipak ang yuta. Karon kay papirmahon mi sa among iyaan og quitclaim and waiver aron kuno maklaro nga iya na ang yuta. Ang akong pangutana Atty., sakto ba nga maiya ang yuta? Mahimo ba nga amo na lang bayaran ang nautang sa among amahan, bisag mobayad lang mi og interes? Kon mahimo, pila man pod ang interes nga angay namo bayaran? Salamat kaayo.
******
Dear Yvonne,
Kon ang utang nga PHP 150,000.00 niadto pang sayong bahin sa 2000s unya walay kasulatan, paso o prescribed na ang panahon sa pagpangolekta niini. Gani, bisag buhi pa ang imong amahan, dili na makakolekta ang imong iyaan gikan sa iyaha. Dili ni maingon nga unjust enrichment, kay ang balaod may nagmando sa maong prescription, aron malikayan ang sama niini nga pangolekta human sa pila ka tuig nga wala gyod makolekta.
Sa ato pa, wala kamoy bayranan sa inyong iyaan. Ang yuta usab sa imong amahan, bisan pa kon gi-collateral gayod kini diha sa usa ka kasulatan, dili na ma-foreclose sa imong iyaan karon, tungod lagi sa kadugay na sa panahon. Samot na nga wala man diay silay kasulatan alang sa maong mortgage agreement. Ang maong transaction nasulod sa atong gitawag nga Statute of Frauds, ug gikinahanglan nga reduced into writing.
Ang akong sugyot, ayaw mog pirma nianang buot papirmahan kaninyo sa inyong iyaan. Tataw nga paagi niya kana aron makuha ang yuta gikan sa inyo.
Hinaot nakatabang kini kanimo ug sa imong mga igsoon.
– Atty. V
(Note: This was an article for Brigada Balaod, a column I had with the Brigada Newspaper Visayas Edition from September 2019 to August 2022.)