Kaniadto pa lamang sa dihang nangaplay pa ko og credit card, gipahimangnoan na ko sa akong uyab niadtong panahona nga kanhi call center agent. Matod niya, daghang kabuang sa credit card. Gani, matod niya, kon ang usa ka call center agent kursonada gyod nga makakuha sa mga detalye sa credit card sa usa sa mga kliyente, mahimo niya kini, kay upat ra man ka mga butang ang angay mahibaw-an: ang kompletong ngalan sa kliyente, ang numero sa credit card (nga 16 ka digits), ang petsa sa expiry sa card (bulan ug tuig) ug ang tulo ka numero nga gitawag og CVS code. Apan lagi kay gikinahanglan man nako ang credit card alang sa akong negosyo sa Internet niadtong panahona, mikuha gyod ko.
Dul-an sa upat ka tuig ang nakalabay, hapit na motunga sa milyon ka pesos ang napalit nako nga mga produkto og serbisyo pinaagi sa credit card. Matag bulan, dul-an sa P10,000 ang bayranan nako sa bangko. Hinuon, dili tanan niini ako gayong gasto, kay may mga panahon man usab nga may mga kaila ako nga mohangyo nga makigamit sa akong credit card aron mopalit og mga appliances o laptop nga ilang iagi og installment. Kay daghan mang mga tindahan nga naghatag niini nga offer, sayon ra kaayo nga makaangkon og TV o selpon o refrigerator nga bayaran sulod sa unom o 12 ka bulan.
Usa sa mga suod kong higala mihangyo niadtong hinapos nga bahin sa Disyembre 2014 nga makigamit sa akong credit card, kay magpalit siya og Smart TV aron nay makalingawan og tan-aw ang iyang ginikanan samtang nagbakasyon dinhi sa Sugbo gikan sa Mindanao. Kay nakauli na man ko sa probinsya sa pagteks niya, ako na lamang siyang giingnan nga inigbalik na lang nako sa siyudad. Tuod man, niadtong Enero 6, 2015, gikuyogan nako siya aron mopalit sa Smart TV. Sa dihang gi-swipe na ang akong credit card, dako kong kahibulong nga gi-decline ang transaksyon. Dili palutson sa sistema. Busa nanawag ako sa hotline sa kompanya nga nag-isyu sa card. Sa dako kong katingala, misobra na kuno ko sa akong credit limit nga P100,000.00. Gipungatana kog ngano nga usa na man lang ang installment nga akong gibayran, ug tungod sa akong ka-busy sa miaging mga adlaw, wala na man gyod ko kahigayon og gamit sa akong credit card aron mokaon sa gawas o mag-shopping, gawas na lamang sa pipila ka kahigayon nga akong tantiya dili molapas sa P2,000.00 ang nagasto.
Nangutana kanako ang agent kon wala ba niay nako mahinumdomi ang akong gipamalit nga tiket sa eroplano, ug gani may transaksyon ako sa usa ka kompanya sa eroplano didto sa Amerika. Dinhing puntoha nasabtan ko nga na-hack ang akong mga detalye, ug may nakakuha sa upat ka mga butang bahin sa akong credit card nga maoy gamiton aron makapamalit og mga produkto og serbisyo sa Internet ginamit ang akong card. Pagkaugma gayod dayon misumiter ako og dispute letter aron kwestiyonon ang maong mga transaksyon. Mihangyo pod ko nga padad-an kog kopya sa akong statement of account gikan sa Disyembre 23, 2014 ngadto sa Enero 6, 2015, kanus-a ko gipa-block ang akong credit card.
Gisumada ko ang tanan nga nagasto sa nakakawat sa akong detalye sa credit card. Miabot kinig P103,725.91, labaw pa sa akong credit limit nga P100,000.00.
Miadto ko sa rehiyonal nga buhatan sa Anti-Cybercrime Group (ACG) sa kapolisan, kang kinsa hepe kaila nako personal, aron mangayo og tabang pag-ila sa naghimo sa salaod. Gisugdan ko usab og kontak ang mga kompaniya diin mipalit og mga produkto ug serbisyo ang migamit sa akong credit card. Ang akong pangrason, duna goy misakay sa eroplano, busa duna gyoy maila nga tawo. Ang tiket duna god nay ngalan kon kinsay mipalit ug misakay. Ang produkto nga gipalit sa usa ka dakong online store nga nagbase sa kaulohan duna goy gipadad-an nga adres sa produkto. Ang akong buot mahibaw-an gikan sa maong mga kompaniya mao ang mga detalye nga gigamit sa migamit sa akong credit card. Dinhi ko nasinati kon unsa diay kakuti kon ikaw mabiktima sa credit card fraud, ug unsa kalisod alang kanimo ang pag-ila kinsay mihimo niini. Tiaw mo bay matod sa usa sa mga merchant, aron maseguro nila nga ako gayod ang tag-iya sa card, ilang pangayoon kinsa ang gipalitan nakog lawak sa usa ka hotel. Naglibog kos kabugo sa ilang panghunahuna, kay mao man gani kini ako gipangayo kanila. Unsaon nako pagkahibawo niadtong mga impormasyona, nga di man lagi ako ang nagpareserba sa kwarto sa hotel? Unya ila na hinuong pangayoon, aron kuno nila matino nga ako gayod ang tag-iya sa credit card. Namakak pa gyod nga misulay kuno silag tawag kanako.
“Kini hinuong imoha, Attorney, ila ra gyod ning i-charge back. Di na na sila mogukod nimo, kay abogado man ka, ug maglisod silag kolekta gikan nimo kay mosukol man ka sa kaso,” matod sa akong amigo nga hepe sa ACG. Kon mao, dakong alkansi kadtong mga dili abogado o dili kagasto og abogado aron mosukol kanila.
Ang akong nabatyagan sa nahitabo mao nga usa ka dakong pangilad kining sistema sa pagbantay sa panikas ginamit ang credit card. Dako nakong pagduda nga inside job kini, ug dunay mga empleyado sa kompanya sa credit card o sa mga kakontratang kompanya sa credit card (sama sa nagdala sa ilang call center alang sa mga tawag) nga may kalabotan niining binuanga. Daghan kong pangutana nga dili sila makatubag: Nganong gipalusot ang transaksyon bisan wala mapasulod sa migamit ang one-time password alang sa akong credit card? (Ubos sa sistema sa one-time password, matag higayon nga may mogamit sa imong card sa Internet, moteks sa imong selpon ang kompaniya og ipa-input kanimo sa web page ang gipadala nga unom ka numero. Wala ni ma-trigger sa mga transaksyon ginamit ang akong card, ug sa akong duda, gi-disable ang maong kahimanan alang sa akong akawnt sa wala pa kini gamita.) Nganong wala awtomatikong gi-block ang akong card sa dihang milapas kini sa sagad nga gamit nako niini? (May kaila ako nga may credit card gikan sa laing bangko, ug sa dihang migamit siya sa iyang card aron mopalit og tiket nga ang balor kaduhaon ang sagad niyang paliton nga tiket, awtomatikong gi-block ang iyang card ug gipatawag siya aron i-verify nga siya gayod ang mipalit niadtong maong tiket.)
Ang labi pa gyong lisod mao ang kawalay lihok sa ilang chargeback ug investigation unit aron sugdan ang imbestigasyon sa akong card. Tiaw moy moduha usa ka semana sukad ko unang nag-fax sa akong dispute letter ayha pa sila mitawag kanako. Unya kataw-anan kaayo ang rason: wala kuno mahatod sa iyang lamesa ang akong dispute letter.
Sa kasamtangan, on going pa ang imbestigasyon. Motuo ko sa akong amigo nga hayan moingon ra ang credit card company nga dili gayod akoa ang maong mga purchases, kay di man pod nila makolekta nako kay makasukol man ko nila didto sa korte. Apan alang niadtong posibleng mabiktima niining dakong binuang ug panikas sa credit card, aniay pipila ka sugyot:
- Kon mahimo nga dili mag-credit card, ayaw na lang gayod. Gawas nga dili ka matental pagpalit og mga butang nga wala nimo kinahanglana, wa gyoy mahitabo nga credit card fraud batok kanimo kon wala kay credit card. Kon gikinahanglan gayod ang transaksyon sa Internet, mahimong mogamit og debit card, nga imong sudlan og kwarta sa dili pa nimo gamiton.
- Kon gikinahanglan gayod nga may credit card, paubsi ang credit limit niini. Mao niy usa sa mga dakong sayop nako kay P100,000.00 man lagi ang credit limit sa akong card. Mas dako ang credit limit, mas makatental kini sa mga daotang tawo. Nganong kadto gong gagmay og credit limit ang hagoan nila sa pag-hack?
- Dili mokompiyansa sa ilang mga gipang-offer nga puno nga seguridad kuno sa imong card. Nagtuo ko nga tungod kay ako mang gi-activate nga tanang transaksyon sa akong card sa Internet mo-require og one-time password nga ipadala sa akong selpon, dili na gyod malutsan ang akong card og transaksyon nga dili akoy naghimo. Naunsa ba nga na-disable ra man og kalit ang maong feature sa akong card.
Hinaot nga kining mapait ko nga kasinatian sa credit card fraud makatabang kanimo sa paglikay sa ingon, magbabasa.
(Updated July 22, 2023 for typographical correction.)
(Published in Bisaya Magasin.)