Niadtong Hulyo 8, 2014, mipahigayon ang Commission on Higher Education (CHED) og zonal consultation kabahin sa paggamit ug pagtudlo sa Filipino sa kolehiyo didto sa Parklane Hotel sa Dakbayan sa Sugbo. Kabahin kini sa ilang konsultasyon lukop nasod sa tumong nga ibalik ang Filipino diha sa kolehiyo. (Gipahigayon ang konsultasyon sa Luzon niadtong Hulyo 4, 2014, sa U.P. Diliman, ug sa Mindanao pagka Hulyo 10, 2014, didto sa Grand Men Seng Hotel.)
Kahinumdoman, gitangtang sa CHED Technical Panel on General Education ang kursong Filipino gikan sa General Education Curriculum (GEC) sa mga kolehiyo ug unibersidad human sa mga konsultasyon nga gihimo niadtong tuig 2012. Kini gimantala sa CHED Memorandum Order No. 20, serye sa 2013 (pinetsahan Hunyo 28, 2013). Niana dayong pagka Oktubre 2, 2013, ang mga delegado sa usa ka komperensiya nga gipasiugdahan sa Komisyon sa Wikang Filipino (KWF) mipagawas og usa ka resolusyon nga nanawagan sa CHED sa pag-usab na usab sa GEC aron itudlo ginamit ang Filipino ang unom sa siyam ka elective units sa GEC. Niadtong Mayo 23, 2014, ang National Commission for Culture and the Arts’ National Committee on Language and Translation (NCCA-NCLT) mipagawas usab og resolusyon nga nanawagan sa paglakip og siyam ka yunit sa Filipino alang sa tanang degri sa kolehiyo.
Sa nahitabong konsultasyon, mihatag og tulo ka alternatibo kabahin sa medyum sa pagtudlo ang CHED:
- Itudlo ang siyam ka yunit sa GEC ginamit ang Filipino
- Itudlo ang dili mokubos 12 ka yunit sa GEC ginamit ang Filipino, ingon man ang kurso kabahin ni Rizal (busa 15 ka yunit tanan)
- Pasagdan ang matag kolehiyo ug unibersidad modesider unsa nga pinulongan ang ilang gamiton sa pagtudlo.
Kabahin sa pagpuno og kurso nga Filipino sa GEC, may upat ka alternatibo nga gitanyag ang CHED:
- Magpuno og tulo ka yunit alang sa Filipino nga pinulongan, kultura, ug kailhanan
- Itudlo ang Purposive Communication, tulo ka yunit sa Iningles ug tulo ka yunit sa Filipino (unom ka yunit tanan)
- Ipuno ang siyam ka yunit nga Filipino
- Dili ipuno ang mga subject nga Filipino sa GEC.
Walay Gahom ang CHED sa Pagmando sa Paggamit sa Filipino
Ang pagmando sa CHED sa paggamit sa usa ka pinulongan sa pagtudlo diha sa mga kolehiyo ug unibersidad usa ka paglapas sa akademikanhong katungod sa mga higher education institutes (HEIs). Tataw kaayo ang Seksiyon 5(2) sa Artikulo XIV sa atong Batakang Balaod nga “[a]cademic freedom shall be enjoyed in all institutions of higher learning”. Sa kaso nga Sweezy v. New Hampshire, 354 U.S. 234 (1957) nga gikutlo sa Ateneo de Manila University et al. v. Hon. Capulong, G.R. No. 99327, May 27, 1993, ang akademikanhong katungod naglakip sa katungod sa usa ka kolehiyo o unibersidad sa pagdesider kinsay makatudlo, unsay itudlo, unsaon pagtudlo (lakip ang pinulongan nga gamiton sa pagtudlo), ug kinsay tudloan.
Kining maong akademikanhong katungod giila sa Korte Suprema sa daghang mga kaso nga nadesisyonan na. Lahi sa mga tulunghaan sa batakang kahibalo nga ubos sa pagdumala sa Departmante sa Edukasyon ug sa mga tulunghaan alang sa teknikal nga kahibalo nga ubos sa pagdumala sa Technical Skills Education and Development Authority (TESDA), ang mga kolehiyo ug unibersidad gigarantiyahan sa maong katungod. Ang Republic Act No. 7722, ang balaod nga nagmugna sa CHED, wala maghatag niini og gahom sa pagdeterminar unsa ang pinulongan nga gamiton sa usa ka HEI. Ang Seksiyon 13 sa maong balaod tataw kaayo nga nag-ila sa tulo lamang ka higayon kanus-a mahimong makabuot ang CHED alang sa mga HEI:
- Minimum nga mga rekisitos alang sa espisipikong programa o degri
- Distribusyon sa general education nga rekisito
- Espisipikong professional courses binase sa mga licensing authorities
Gawas niining tulo, walay gahom ang CHED. Wala niining tulo ang pagmandar sa unsay gamiton nga pinulongan sa pagtudlo sa usa ka HEI. Nan, walay gahom ang CHED niini.
May Gahom ang CHED sa Pagmando sa Pagtudlo sa Filipino, Apan Nakahukom na Kini nga Dili Itudlo ang Maong Pinulongan
Usa ka tuig sa wala pa ipagawas ang CMO numero 20, serye sa 2013, gikonsulta na sa CHED TPGE ang mga Technical Panels and Committees niadtong Agosto 2, 2012. May mokabat sa 215 ka mga partisipante nga mitambong. Walay bisan usa nga mitutol sa bag-ong GEC nga gisugyot niadtong panahona.
Mihimo usab og mga konsultasyon sa publiko ang CHED TPGE. Kini nanghitabo niadtong Agosto 31, 2012 didto sa Grand Men Seng Hotel sa Dakbayan sa Davao alang sa Mindanao, niadtong Septiyembre 7, 2012 sa Crown Regency Hotel sa Dakbayan sa Sugbo alang sa Kabisay-an, ug niadtong Septiyembre 14, 2012 sa CHED mismo alang sa Luzon. May mokabat sa 708 ka mga indibidwal nga mirepresentar sa 561 ka mga HEIs ug laing 44 ka mga tawo nga wala magrepresentar og HEIs ang mitambong sa maong mga konsultasyon ug midawat sa gisugyot nga GEC.
Walay narehistro nga bisan usa ka reklamo batok sa pagtangtang sa Filipino gikan sa GEC niadtong maong mga konsultasyon.
Ang pagpagawas sa CHED sa bag-ong GEC diha sa CMO numero 20, serye sa 2013, nahiuyon sa balaod, ug usa ka butang nga naa sa gahom sa CHED. Kadto untang buot nga magpabilin ang Filipino sa kurikulum sa mga kolehiyo ug unibersidad miapil sa maong mga konsultasyon. Apan wala sila moapil, kon unsa man gani ang ilang mga rason. Karong nakahukom na ang CHED, buot nila kining pugson sa pagluwat og usab og desisyon nga nahiuyon sa ilang gusto.
Ang CHED dunay gahom sa paghukom unsang mga kursoha ang iapil sa GEC. Makahukom kini unsang mga kursoha ang ipabilin, ug unsa ang tangtangon. Nakahukom kini nga tangtangon ang 9/6 ka yunit nga Filipino sa karaang GEC. Ang desisyon sa CHED sa pagtangtang niini pinasubay sa balaod ug gipakanaog human sa usa ka publiko nga konsultasyon. Alang sa tataw nga dagan sa atong mga institusyon, mas maayo tingali nga ato usa nga pasagdan nga maimplementar ang desisyon sa CHED. Kon atong pugson ang CHED karon sa pagpabalik sa Filipino, unsay makapugong sa ubang pundok aron pugson usab nila ang CHED sa pagpasulod sa ilang paboritong konsepto/isyu/kurso diha sa GEC?